برنامه‌ریزی شهری

از ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پرش به ناوبری پرش به جستجو

شهرک پارتیزانسکه در اسلواکی. نمونه ای از یک شهرک صنعتی برنامه ریزی شده در اروپا به همراه یک کارخانه ساخت کفش است که در سال ۱۹۳۸ ساخته شده و تقریباً تمام بزرگسالان در آن مشغول به کار شده اند.
نمونه ای از تلاش های برنامه ریزی شهری در کابل

برنامه ریزی شهری (به انگلیسی: Urban planning) یک فرایند فنی و ی است که به مسائلی مانند توسعه و طراحی کاربری زمین و محیط ساخته شده، شامل هوا، آب و زیرساخت هایی که از داخل مناطق شهری عبور می کند، مانند حمل و نقل، ارتباطات و شبکه های توزیع می پردازد.[۱] برنامه ریزی شهری با چیدمان فیزیکی مناطق ساخته شده توسط انسان سر و کار دارد.[۲] اصلی ترین هدف برنامه ریزی شهری رفاه عمومی است[۱][۲] که شامل در نظر گرفتن بهره وری، آب و فاضلاب، محافظت و استفاده از محیط زیست[۱] و همچنین فعالیت های اجتماعی و ی می شود.[۳]

این رشته به صورت نزدیکی با رشته طراحی شهری (به انگلیسی: urban design) ارتباط دارد و برخی برنامه ریزهای شهری برای خیابان ها، پارک ها، ساختمان ها و دیگر مناطق شهری طرح ارائه می دهند.[۴]

با توجه به ابعاد گستردهٔ شهرها و ستگاه های انسانی، این حرفه ابعاد مختلفی دارد، از جمله مسائل زیبایی شناسی، اجتماعی، سلامت و موارد دیگر. این رشته از دانش های محیطی مثل جغرافیا، محیط زیست، هیدرولوژی و ژئومورفولوژی و سنجش از دور نیز بهره می برد و نتایج علمی ارائه می نماید. البته در حوزهٔ زیبایی شناختی و بصری نسبت به شهرسازی کاستی دارد.[۵]

برنامه ریزی شهری و منطقه ای شامل شاخه های مختلفی همچون آمایش سرزمین، برنامه ریزی حمل و نقل، برنامه ریزی کاربری زمین، برنامه ریزی محیطی و موارد دیگر می شود.

برنامه ریزی شهری در دانشگاه های ایران در مقطع کارشناسی تنها تحت عنوان جغرافیای برنامه ریزی شهری[۶] و در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش های آمایش شهری،[۷] برنامه ریزی مسکن،[۸] بهسازی و نوسازی[۹] و به تازگی محیط زیست شهری[۱۰] و در مقطع دکترا نیز در همین گرایش ها ارائه می شود.

محتویات

  • ۱ تاریخچه
  • ۲ اهداف برنامه ریزی شهری
  • ۳ جنبه های فنی
    • ۳.۱ مسائل زیبایی شناختی
    • ۳.۲ امنیت و ایمنی
    • ۳.۳ پوسیدگی شهری
    • ۳.۴ حمل و نقل
    • ۳.۵ حومه شهری سازی (Suburbanization)
    • ۳.۶ مسائل زیست محیطی
    • ۳.۷ منطقه بندی
    • ۳.۸ روشنایی و صدا
    • ۳.۹ تأسیسات آب و فاضلاب
  • ۴ جستارهای وابسته
  • ۵ پانویس

تاریخچه

برلین - از نمونه های برنامه ریزی شهری آلمان که به دوره حکومت نازی ها برمی گردد.[۱۱]

برنامه ریزی شهری، به دنبال مشکلات نشأت گرفته از انقلاب صنعتی مطرح شد؛[۱۲] هرچند پیشینهٔ برنامه ریزی برای شهر، به گذشته های بسیار دورتر و شکل گیری نخستین تمدن های بشری در بین النهرین، مصر و هند برمی گردد.

در ابتدا، حل مشکلات صنعتی شدن (همچون کمبود مسکن، بهداشت محیط و.) در مداخلات کالبدی دیده می شد. اما، از اواسط دههٔ ۱۹۶۰ میلادی و با بروز ناکارآمدی این گونه مداخلات، برنامه ریزی شهری، به سوی مسایل اقتصادی و اجتماعی روی آورد و مباحثی چون عدالت، دموکراسی و مشارکت مردم در فرایند برنامه ریزی شهری مطرح گشت.

در قرن بیستم به علت پیچیدگی مسائل شهری، یک سری نهضت های شهری شکل گرفتند که اولین آن ها در شیکاگو و در سال ۱۸۹۱ تشکیل شد. در همین راستا، تشکل های دیگری در انگلستان (۱۹۰۹) و نیویورک (۱۹۱۷) به وجود آمد.

در سال ۱۹۲۱، اولین مدرسه شهرسازی توسط پتریک گدس و در ادینبورگ اسکاتلند تأسیس شد.

پتریک گدس و پس از آن لوئیز مامفورد از بنیان گذاران برنامه ریزی شهری به شیوه علمی (عقلانی) هستند.

منشأ پیدایش برنامه ریزی شهری، افت کیفیت های محیطی و به ویژه بهداشت در شهرهای عصر صنعت بوده است.[نیازمند منبع]

در حال حاضر بسیاری از بیانیه های سازمان ملل متحد و دستورالعمل انجمن ها و سازمان های غیردولتی دخیل در امور برنامه ریزی شهری با استفاده از تعریف واژهٔ <<رشد هوشمند>> به دنبال ارتقای محیط زندگی از طریق گسترش حرکت افراد پیاده هستند.[۱۳] کاهش آلودگی هوا، افزایش برج سازی، نزدیکی و در دسترس بودن خدمات شهری، عدم نیاز به توسعهٔ سطحی زیرساخت ها و خدمات شهری، عدم تخریب فضاهای سبز و کمربندهای سبز در اطراف شهرها، از مزایای حرکت به سوی رشد هوشمند و در نهایت دست یابی به شهر کامل است.[۱۴]

اهداف برنامه ریزی شهری

دوره آموزش برنامه ریزی شهری نه تنها به آموزش دانش فنی می پردازد بلکه به فراگیری علوم اجتماعی نیز تکیه دارد تا توسعه اقتصادی و منطقه ای به عنصری پایدار به نام توسعه انسانی، بدل شود. به عبارت دیگر این رشته به مطالعه عوامل مختلف که در آمایش سرزمین نقش دارند، می پردازد. این عوامل عبارت اند از:

جنبه های فنی

جنبه های فنی برنامه ریزی شهری شامل به کارگیری فرایندهای علمی و تکنیکی در برنامه ریزی برای کاربری زمین، طراحی شهری، منابع طبیعی، حمل و نقل و زیرساخت ها است.

برنامه ریزی شهری شامل تکنیک هایی همچون: پیش بینی رشد جمعیت، منطقه بندی، نقشه برداری جغرافیایی و آنالیز آن، تحلیل فضای پارک خودروها، بررسی تأمین آب، شناسایی الگوها و مسیرهای حمل و نقل، تشخیص میزان تقاضای تأمین غذا، تخصیص خدمات بهداشتی و اجتماعی و تحلیل تأثیر استفاده از زمین می باشد.

مسائل زیبایی شناختی

شهرها و محله ها با در نظر داشتن زیبایی ساخته شده اند.

در کشورهای توسعه یافته، واکنش شدیدی در برابر شلوغی بیش از حد محیط بصری، مانند تابلوهای راهنمایی رانندگی، علامت ها و بیلبوردها وجود داشته است. بعضی از مسایل دیگری که بحث های شدیدی بین طراحان شهری ایجاد می کند عبارتند از رشد پیرامونی شهرها، تراکم مسکن و شهرک های جدید.

فارغ از هر موضوعی، هر برنامه ریزی شهری موفقی شخصیت شهر، هویت محل، احترام به میراث، عابران پیاده، ترافیک، تأسیسات و مخاطرات طبیعی را در نظر می گیرد.[۱۵]

امنیت و ایمنی

در گذشته در خاورمیانه، اروپا و باقی دنیای قدیم، محل های مسی و خانه ها بیشتر در ارتفاعات تپه ها و کوه ها (برای امنیت بیشتر در مقابل حمله) و نزدیک به منابع آب ساخته می شد. طراحان شهری باید خطرها و تهدیدهای موجود در اطراف و محیط را در نظر بگیرند. اگر مناطق خطرناکی شناخته شدند می توان از آنها به عنوان مناطق پارکینگ یا کمربند سبز استفاده کرد.

می توان تهدیدهایی مانند سیل، طوفان، کولاک و آتش سوزی را با مسیرها و جاده های تخلیه اضطراری شهر کاهش داد. بسیای از شهرها نیز طرح های ایمن سازی خاصی برای شهر آماده کرده اند، از قبیل ساخت خاکریز یا سیل گیر، دیوارهای نگهدارنده برای جلوگیری از رانش زمین و ریختن سنگ به جاده و پناه گاه و چادرهای اضطراری.

  • یک خاکریز جلوگیری از سیل در ساکرامنتو، کالیفرنیا

  • یک پشته تقویت شده برای افزایش ایمنی شهر در مقابل ضربه امواج و طوفان

  • یک دیوار سنگی نگهدارنده

  • یک دیوار مسلح با انکر(قلاب نگهدارنده) در شهر ریو دو ژانیرو، برزیل

  • شهر باستانی کارکاسون در فرانسه با دیوارهایی بلند و بر روی تپه برای جلوگیری از حمله دشمنان و افزایش ایمنی ساخته شده است.

  • ارگ بم در کرمان متعلق به سده پنجم قبل از میلاد بزرگترین سازه خشتی جهان می باشد که به صورت یک دژ با دیواره های بلند و در ارتفاع برای به حداکثر رساندن ایمنی ساکنان آن ساخته شده بود.

پوسیدگی شهری

پوسیدگی شهری زمانی اتفاق می افتد که یک شهر یا قسمتی از آن در حالت خرابی و بی توجهی قرار می گیرد. علائم نشان دهنده پوسیدگی شهری عواملی از قبیل مهاجرت جمعیت، تغییر در ساختار اقتصادی شهر، خانه های متروک، نرخ بیکاری بالا، خانواده های متلاشی شده، سلب امیاز حق رای ی، آمار جرم بالا، و مناظر شهری متروک می باشد.

با شروع دهه ۱۹۹۰، بسیاری از مناطق مرکزی شهری در آمریکای شمالی روند معی از زوال و پوسیدگی شهری را تجربه کردند که با افزایش ارزش املاک و مستغلات، توسعه هوشمندانه تر، تخریب مسکن های متروک و طیف گسترده تری از گزینه های انتخاب مسکن شناخته می شود.[۱۶] با این حال مع سازی روند پوسیدگی شهر (که اعیان سازی نامیده می شود) معمولاً باعث می شود که قیمت مسکن در مناطق مرکزی شهرها افزایش یابد و این امر باعث انتقال جمعیت فقیرتر به حاشیه شهرها می شود. این <<حاشیه نشینی فقر>> معمولاً پیامدهای مهمی در برنامه ریزی حمل و نقل، خانه های مقرون به صرفه و خدمات اجتماعی دارد.

  • اکثر قسمت های شهر کمدن در نیوجرسی دچار زوال و پوسیدگی شهری شده است.

  • مسکن عمومی Pruitt-Igoe در ایالت میسوری آمریکا. در دهه ۱۹۵۰ این پروژه احیای شهری شروع ولی با شکست مواجه شد و در دهه ۱۹۷۰ ویران گردید.

  • پروژه مسکن میچانزه در تانزانیا.

مناطقی که تراکم خیلی زیادی دارند نیاز به سیستم حمل و نقل راندمان بالا و ظرفیت بالا دارند. طراحان شهری باید این موارد را برای دراز مدت تحلیل کنند.

حمل و نقل

حمل و نقل در نواحی شهری دارای مشکلات خاصی است. تراکم یک محیط شهری ترافیک را افزایش می دهد که می تواند به شرکت ها و تجارت آنها آسیب برساند و همچنین آلودگی هوا را افزایش دهد مگر اینکه به درستی مدیریت شود. تأمین فضای پارکینگ برای وسایل نقلیه خصوصی نیازمند احداث پارکینگ های وسیع در مناطق با تراکم بالا است. این فضا اغلب برای توسعه دیگر ارزشمندتر است.

حومه شهری سازی (Suburbanization)

ساخت حومه شهر تراکم-پایین نزدیک کلرادو اسپرینکز آمریکا

حومه شهری سازی (Suburbanization) انتقال جمعیت از مرکز شهر به حومه شهر می باشد، که به دلیل گسترش بی رویه شهرنشینی انجام می شود. Suburbanization عکس urbanization می باشد که در آن جمعیت از حومه شهرها به مرکز شهر منتقل می شود.[۱۷]

بسیاری از ساکنان کلانشهرها در مرکزشهر کار می کنند در حالیکه ترجیح می دهند در نقاط دورتری ست داشته باشند و توسط خودرو شخصی یا عمومی به محل کار خود رفت وآمد کنند.[۱۷]

مسائل زیست محیطی

حفاظت از محیط زیست برای بسیاری از سیستم های برنامه ریزی شهری در دنیا از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی زیست محیطی ساخت جوامع پایدار با هدف حفظ و حراست از زمین های توسعه نیافته است.[۱۸]

نه تنها باید اثرات مخرب مختص به توسعه کاهش یابد، بلکه باید تلاش شود تا اثرات کلی توسعه بر محیط زیست محلی و کره زمین نیز به حداقل رسانده شود. این کار معمولاً از طریق ارزیابی زیرساخت های پایدار شهری و خرد اقلیم انجام می شود.

منطقه بندی

هدف اصلی منطقه بندی، تفکیک و جداسازی کاربری هایی است که تصور می شود با یکدیگر ناسازگار هستند. در عمل، منطقه بندی برای حفظ <<هویت>> جامعه و جلوگیری از توسعه کاربری هایی انجام می شود که باعث تداخل با ساختمان ها و کسب و کارهای موجود می گردد.

روشنایی و صدا

اثر دره شهری یک اصطلاح محاوره ای و غیر علمی است که به فضای خیابانی قرارگرفته در میان ساختمان های بسیار مرتفع اطلاق می شود که فضایی شبیه به یک دره ایجاد می کند. این نوع شهرسازی ممکن است باعث سایه شدن خیابان و جلوگیری از تابش نور در اکثر ساعات روز گردد.

در برنامه ریزی شهری، صدا معمولاً به عنوان یک آلودگی محسوب می شود. یکی دیگر از جنبه های صدا در برنامه ریزی شهری در مطالعات و تحقیقات محیط صوتی توسعه داده شده است که در آن بر این جنبه بیشتر تمرکز می شود که زیبایی شناسی مربوط به صدا نیاز به توجه به مفاهیمی بیش از دسیبل و کاهش سر و صدا دارد.[۱۹]

آلودگی نوری در مناطق مسی شهری نیز به یکی از مشکلات تبدیل شده است. نورهای شدید امنیتی و نصب شده به صورت نامناسب برخی از ساختمان ها باعث آزار دید مردم می گردد. نصب صحیح این نورها می تواند به میزان زیادی این معضل را حل کند.

  • لوله صدا در ملبورن استرالیا که با هدف کاهش صدای جاده بدون کاهش زیبایی آن طراحی شده است.

  • یک ساختمان اداری که با لامپ های بخار سدیم نورپردازی شده است و نور بسیار زیادی به داخل خانه های همسایه افتاده و باعث آزار آنها می گردد.

  • خیابان منهتن که ساختمان هایی با ارتفاعی خیلی بیشتر از عرض جاده در دو طرف آن ساخته شده اند و اثر دره شهری در آن مشهود است.

  • نورپردازی شکوفه های درختان گیلاس در ژاپن که باعث افزایش زیبایی شهر و جلب توریست های بسیاری می گردد.

تأسیسات آب و فاضلاب

خدمات آب و فاضلاب در طراحی شهرها از کلیدی ترین مسائل است. این خدمات شامل تأمین آب، تصفیه فاضلاب، و تأسیسات فاضلاب است. یکی از جنبه های برنامه ریزی شهری این است که در نظر داشته باشیم چگونه این خدمات را به صورت کارآمد و مقرون به صرفه به ساکنین شهری ارائه کنیم.[۱۵]

جمع آوری و تصفیه فاضلاب در برنامه ریزی شهری همواره مورد توجه بوده است، اما از آنجایی که جمعیت شهرها با سرعت زیادی در حال افزایش است، حفاظت از آب به یک نگرانی تبدیل شده است. بسیاری از برنامه ریزان در حال حاضر در حال بررسی نحوه انجام مناسب تصفیه فاضلاب در محیط های شهری به صورت مؤثر و کارآمد هستند.[۱۵]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. 2003 Site Soundscapes - Landscape Architecture in the Light of Sound - Per Hedfors (شابک lrm;۹۱-۵۷۶-۶۴۲۵-۰) - book amp; CD-Rom
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ برنامه ریزی شهری موجود است.
تجاری

پرش به ناوبری پرش به جستجو

شهرک پارتیزانسکه در اسلواکی. نمونه ای از یک شهرک صنعتی برنامه ریزی شده در اروپا به همراه یک کارخانه ساخت کفش اس

بررسی علت های شکست زود هنگام سیستم عامل ویندوز ویستا

Reviewing BIM MODEL in Navisworks

Keep Revit file healthy and avoid corruption of the file by following certain things.

برنامه‌ریزی شهری

شهری ,های ,برنامه ,ریزی ,یک ,شهر ,برنامه ریزی ,ریزی شهری ,می شود ,حمل و ,و در ,مسائل زیبایی شناختی

مشخصات

آخرین مطالب این وبلاگ

آخرین ارسال ها

آخرین وبلاگ ها

آخرین جستجو ها

درباره این سایت

  • این وبسایت تابع قوانین جمهوری مقدس اسلامی ایران بوده و در ستاد ساماندهی پایگاه های اینترنتی ثبت شده است.
  • تمامی محتوای موجود تماما خودکار از وبلاگ های فارسی دریافت میشود ؛ در صورت مشاهده هرگونه محتوای خلاف قوانین جمهوری اسلامی ایران ؛ گزارش دهید تا به قید فوریت حذف گردد.
  با افتخار قدرت گرفته از سیستم جامع بلاگ ریدر نسخه 8
©   تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به اسمارت نرم افزار بوده و محفوظ میباشد ، با هرگونه کپی بردای از طرح یا پوسته برخورد خواهد شد.